Ομιλία του Υφυπουργού Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης) κ. Θεόδωρου Καράογλου στην τελετή εγκαινίων της έκθεσης τέχνης "Σύγχρονες όψεις του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη", που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 26 Οκτωβρίου 2019
Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
καλημέρα και χρόνια πολλά!
Η εορτάζουσα Θεσσαλονίκη σας υποδέχεται σημαιοστολισμένη καθώς η 26η Οκτωβρίου είναι ημέρα διπλής εορτής.
Σαν σήμερα, πριν 107 χρόνια, το 1912, η πόλη ανέπνευσε και πάλι τον αέρα της ελευθερίας μετά από σκλαβιά 482 χρόνων (29 Μαρτίου 1430).
Η ελληνική σημαία κυμάτισε περήφανα στον ιστό του Διοικητηρίου και στη συνέχεια στην κορυφή του Λευκού Πύργου ανήμερα της εορτής του Πολιούχου μας, Αγίου Δημητρίου.
Επί μισή χιλιετηρίδα η νύμφη του Θερμαϊκού στέναζε υπό τον Οθωμανικό ζυγό. Όμως παρόλα αυτά δεν έχασε ποτέ:
-ούτε την ταυτότητα,
-ούτε την αγωνιστικότητά της.
Στο Υφυπουργείο Εσωτερικών (Μακεδονίας και Θράκης) πιστεύουμε ότι το παρελθόν έχει μέλλον όταν:
-σέβεσαι
-και τιμάς
την ιστορία σου.
Όταν:
-αναγνωρίζεις
-και μοιράζεσαι
τις αξίες του χθες για να δημιουργήσεις αξία:
-στο σήμερα
-και το αύριο.
Συνεχίζοντας την παράδοση της υλοποίησης κορυφαίων γεγονότων της μακραίωνης ιστορίας:
-της Θεσσαλονίκης,
-της Μακεδονίας
-και της Θράκης,
όπως συνέβη τον Οκτώβριο του 2012 με τις επετειακές εκδηλώσεις που διοργανώσαμε για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης, οι οποίες αγκαλιάστηκαν με ιδιαίτερη θέρμη από το σύνολο των Θεσσαλονικέων, αυτήν τη φορά έχουμε ηθική υποχρέωση να αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές στον:
-Πολιούχο
-και απελευθερωτή Άγιο Δημήτριο.
Η έκθεση θρησκευτικής τέχνης που διοργανώνουμε στο ιστορικό κτίριο του Διοικητηρίου, με τίτλο: "Σύγχρονες όψεις του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη", αναδεικνύει μια άγνωστη για όλους μας σχέση της ιστορίας τους Έθνους και της πόλης με τον "ακριβό της φρουρό".
Σχέση τόσο δυναμική που άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην εικαστική του παρουσίαση.
Για πρώτη φορά εκτίθενται στο κοινό σπάνια έργα:
-από καλλιτεχνικής
και θεματικής άποψης,
στα οποία αποτυπώνεται η νεότερη εικαστική ιστορία της Θεσσαλονίκης και τα οποία βρίσκονται:
-σε ιερούς ναούς,
-σε πινακοθήκες,
-μουσεία
-αλλά και ιδιωτικές συλλογές.
Ο λαϊκός και επώνυμος αγιογράφος:
-της κολακιώτικης σχολής (Κολακιά, η σημερινή Χαλάστρα της Θεσσαλονίκης),
-του γαλατσιάνικου εργαστηρίου (Γαλάτιστα Χαλκιδικής)
και άλλοι αξιόλογοι καλλιτέχνες, προβεβλημένοι και μη, όπως οι Οικονομίδης και Πανόπουλος συναντούν τον ευαίσθητο Σπύρο Βασιλείου και τον καινοτόμο Πολύκλειτο Ρέγκο.
Αυτοί με τη σειρά τους παραδίδουν τη σκυτάλη της καλλιτεχνικής έκφρασης στον Γιάννη Κολέφα όπως αποτυπώνεται στο τεράστιο ψηφιδωτό της αίθουσας τελετών του ΑΠΘ (σε σκεπτικό του αείμνηστου Νικόλαου Μουτσόπουλου) για:
-να εμπνευστούν
-και να αποτυπώσουν
με το δικό τους εικαστικό τρόπο την "όψη" του Αγίου Δημητρίου οι:
-Δημήτρης Μυταράς,
-Αλέκος Φασιανός
-και άλλοι καταξιωμένοι σύγχρονοι καλλιτέχνες.
Στόχος είναι:
-η ανάδειξη του ξεχωριστού αποτυπώματος της προσωπικότητας του Αγίου Δημητρίου
-και η συμβολή του στη διαμόρφωση των μικρών και μεγάλων σημαντικών αλλαγών που καθιέρωσαν τη Θεσσαλονίκη σε "περιλάλητη πόλη".
Η καταγραφή της ιδιαίτερης σχέσης που ανέπτυξε ο Άγιος με τους κατοίκους της αλλά και ο τρόπος με τον οποίο εκείνοι:
-τον τιμούν
-και τον υμνούν,
αποκαλύπτει την αλληλεπίδραση του Πολιούχου με την ιστορία της.
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους το 1830, όταν και σφυρηλατείται η εθνική συνείδηση η οποία εδράζεται στους πυλώνες:
-της επίγνωσης της αρχαίας ελληνικής ιστορίας
-και της Ορθόδοξης Πίστης,
όπως τονίζει άλλωστε σε σχετική βιβλιογραφία ο συντονιστής των επιμελητών της έκθεσης, καθηγητής Μίλτος Παπανικολάου, ο παραπάνω δεσμός γίνεται ακόμα πιο δυνατός.
Η έντονη επιθυμία των Μακεδόνων για απελευθέρωση, εκφράζεται με την εικονογράφηση του Αγίου Δημητρίου ως πολεμιστή που:
-άλλοτε ετοιμάζεται για μάχη
-και άλλοτε κατατροπώνει τον εχθρό.
Μετά την απελευθέρωση του 1912, ανήμερα της εορτής του στις 26 Οκτωβρίου, ο μεγαλώνυμος μάρτυρας του Χριστού εικονογραφείται και πάλι ένστολος, αλλά πλέον σε ήπια μορφή με τα όπλα "παρά πόδα".
Μετά το πέρας των παγκοσμίων πολέμων, ο Άγιος Δημήτριος αποτυπώνεται πλέον στις αγιογραφίες ως ειρηνοποιός.
Δεν φέρει την πολεμική του στολή αλλά είναι ο Άγιος:
-του πολιτισμού,
-της εκπαίδευσης
-που ξεχωρίζει για τον έντονο κοινωνικό του χαρακτήρα.
Είναι η εποχή που η εικονογράφηση του εντείνεται σε σύγχρονες όψεις της Θεσσαλονίκης συνδυάζοντας:
-το ιστορικό της παρελθόν
-με τη σύγχρονη κοινωνία.
Και αυτό διότι σπάνια ένας Άγιος συνέδεσε τη μνήμη του τόσο πολύ με την καθημερινότητα μιας πόλης, όσο ο Άγιος Δημήτριος με τη Θεσσαλονίκη.
Εξοχότατε,
επιλέξαμε να εκθέσουμε και αγιογραφίες γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι η αγιογραφία δεν είναι "ζωγραφική" αλλά θεολογία.
Γιατί δεν αποτελεί "καλλιτεχνική έκφραση" αλλά κατάθεση ψυχής του ανθρώπου.
Γιατί δεν είναι "στολίδι" αλλά ο επιούσιος άρτος του πνεύματος.
Η εικόνα δημιουργεί μια αίσθηση παρουσίας, παράγοντας το αιώνιο και οικουμενικό και συμβάλλει στη διατήρηση της παράδοσης.
Με την ευκαιρία θέλω να ευχαριστήσω ονομαστικά τον επικεφαλής της έκθεσης, κ. Βασίλειο Γάκη, για την πολύτιμη προσφορά του στην υλοποίηση του:
-σύνθετου
-και πολυδιάστατου εγχειρήματος.
Επίσης θερμές ευχαριστίες οφείλω στον συντονιστή των επιμελητών, κ. Μίλτο Παπανικολάου (ομότιμο καθηγητή ιστορίας της τέχνης της φιλοσοφικής του ΑΠΘ) και στις δυο επιμελήτριες:
-την κα. Αθηνά Τσιγγαροπούλου (ιστορικός τέχνης) που επιμελήθηκε τα εκκλησιαστικά έργα
-και την κα. Κάτια Κιλεσσοπούλου (ιστορικός τέχνης-επιμελήτρια εκθέσεων) για τα έργα των σύγχρονων καλλιτεχνών.
Εξίσου πολύτιμη ήταν και η συνεργασία άλλων φορέων, καθώς το Υπουργείο Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης) δανείστηκε έργα από:
-το Μουσείο της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης,
-τη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης,
-το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού,
-το Τελλόγλειο Ίδρυμα,
-την πινακοθήκη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών,
-την πινακοθήκη του ΕΒΕΘ,
-τη Θεολογική σχολή,
-τη Φιλοσοφική Σχολή,
-τον Ιανό,
-το Πειραματικό Εργαστήριο Βεργίνας,
-συλλέκτες
-και τις οικογένειες των καλλιτεχνών.
Ιδιαίτερη υπήρξε η συμβολή και συνεργασία εκπαιδευτών και σπουδαστών του τμήματος Συντήρησης Έργων Τέχνης της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης στην έρευνα και στη συντήρηση έργων.
Τέλος, ευχαριστώ θερμά τους χορηγούς που "αγκάλιασαν" την πρωτοβουλία μας, αναδεικνύοντας τη μεγάλη πίστη στον Πολιούχο της πόλης.
Εξοχότατε,
μέσα από τις δράσεις που διοργανώνουμε θέλουμε να αφυπνίσουμε συνειδήσεις.
Να αγαπήσουμε και πάλι τον τόπο μας,
-να αγκαλιάσουμε εκ νέου την Ελλάδα
-και μέσα από την ενεργοποίηση των πολιτών να υψώσουμε ψηλότερα την ελληνική σημαία.
Η ευλογημένη γη που πατούμε έχει προσφέρει στο Έθνος επιφανείς προσωπικότητες που κοσμούν το πάνθεον της εθνικής ιστορίας.
Η ιστορία κάθε λαού δεν είναι μεταβλητή που αλλάζει. Είναι η ανεξίτηλη σφραγίδα που αφήνει στο πέρας των αιώνων.
Σήμερα, μοιραζόμαστε αξίες για να δημιουργήσουμε αξία.
Για να καταδείξουμε ότι η θέληση όταν διακατέχεται από σταθερότητα και καθαρότητα σκοπού
είναι:
-ο δημιουργός
-και η κινητήρια δύναμη των πάντων.
Ο κόσμος παραμερίζει για να περάσει εκείνος που γνωρίζει που πηγαίνει.
Και οι Έλληνες του 2019 γνωρίζουμε πολύ καλά ποια κατεύθυνση θέλουμε να πάρουμε ως κοινωνία.
Δείτε για παράδειγμα τον Άγιο Δημήτριο.
Άνθρωπος ήταν και αυτός, όπως εμείς. Δεν διέφερε.
Κάθε άνθρωπος έχει όμως μέσα του θέληση.
Ο Πολιούχος μας πίστευε με όλη του την καρδιά και αυτό που πίστευε δεν το έκρυβε. Εκδηλωνόταν, έδινε τον εαυτό του για τα πιστεύω του.
Δίδασκε φανερά τον Χριστιανισμό χωρίς να φοβάται ότι θα τον καταγγείλουν ή ότι θα χάσει το υψηλό αξίωμα που κατείχε.
Το παράδειγμά του οφείλουμε να ακολουθήσουμε και εμείς.
Να πιστέψουμε στις αστείρευτες δυνάμεις του εαυτού μας και του Έθνους μας.
Να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των καιρών και να επιστρέψουμε στο δρόμο της προόδου.
Οδηγός μας σε αυτό το ταξίδι είναι τα εκθέματα του αγίου Δημητρίου που εκτίθενται στο Διοικητήριο, από σήμερα και μέχρι τις 26 Νοεμβρίου.
Με αυτές τις σκέψεις σας καλωσορίζω, Εξοχότατε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, στη Θεσσαλονίκη και το ιστορικό κτίριο του Διοικητηρίου.
Αποτελεί ξεχωριστή χαρά και τιμή για εμένα και την πόλη μας ότι αποδεχθήκατε να εγκαινιάσετε την έκθεση που είναι ίσως η μοναδική με θέμα τόσο:
-ειρηνικό
-και πολιτισμικό.
Η Θεσσαλονίκη, η Μακεδονία, είναι ο τόπος της ειρήνης και της παιδείας.
Αυτόν τον ρόλο θα συνεχίσουν να υπηρετούν.
Με τη βοήθεια του Θεού,
-με την καθοδήγηση του Αγίου Δημητρίου
-και με την πίστη ότι τα καλύτερα είναι μπροστά μας,
εύχομαι σε όλους χρόνια πολλά και ευλογημένα.
Χρόνια πολλά Θεσσαλονίκη,
Χρόνια πολλά Μακεδονία και Θράκη.
Σας ευχαριστώ πολύ!
