Ομιλία Θ. Καράογλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Βασίλη Τζανακάρη με τίτλο: "Η Ελλάδα φλέγεται", που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (polis art cafe) την Τετάρτη 3 Μαΐου 2017
Φίλες και φίλοι,
μιας και η αποψινή βραδιά ανήκει εξ' ολοκλήρου στον άνθρωπο για τον οποίο βρισκόμαστε όλοι εδώ, στον σπουδαίο Βασίλη Τζανακάρη, θα προσπαθήσω να μην μακρηγορήσω.
Σημασία δεν έχουν τα όσα θα πούμε εμείς, αλλά εκείνα για τα οποία θα μας μιλήσει ο ίδιος.
Για εμένα αποτελεί μεγάλη χαρά να βρίσκομαι δίπλα του απόψε. Όπως είναι τιμητικό να με θεωρεί «φίλο κι αδελφό», όπως αναφέρει στην ιδιόχειρη αφιέρωση που μου έγραψε στο τελευταίο του έργο.
Από τα συνολικά 25 βιβλία που έχει γράψει, έχω αναζητήσει και διαβάσει τα 20.
Πρώτα τον διάβασα ως αναγνώστης και μετά τον γνώρισα και κατ' επέκταση τον εκτίμησα:
-ως άνθρωπο,
-ως οικογενειάρχη,
-ως φίλο
-και αδελφό.
Όχι γιατί κατάγεται από την Πεντάπολη Σερρών, το χωριό της μητέρας μου, ή επειδή γενικότερα είναι Σερραίος, όπως άλλωστε και εγώ στην καταγωγή, αλλά επειδή έχει όλα τα σπάνια χαρίσματα που κάνουν έναν άνθρωπο:
-να ξεχωρίζει
-και να είναι αγαπητός.
Ο Βασίλης Τζανακάρης είναι:
-ευσυνείδητος,
-υποδειγματικός,
-ακέραιος χαρακτήρας,
-αυτόφωτος,
-εργατικός,
-δημιουργικός,
με καθαρό βλέμμα και άρα καθαρή ψυχή.
Ο ίδιος θα πει ότι υπερβάλλω. Σας εξήγησα όμως, δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός...
Με κέρδισαν οι αρετές που τον διακρίνουν όπως ότι είναι:
-συνεσταλμένος,
-μα και γενναιόδωρος
σε αισθήματα.
Ευγενής,
-χαμογελαστός
-και με έναν καλό λόγο για όλους.
Όχι επιτηδευμένο, μα αυθεντικό.
Χωρίς να θέλω να τον κολακέψω είναι η προσωποποίηση της αξιοπρέπειας και της ευθύνης.
Μένει μακριά από καθετί αλλοιώνει:
-τον εαυτό,
-τον χαρακτήρα
-και την αξία του.
Ειλικρινά σας μιλώ, είναι ελάχιστες οι φορές που έχω συναντήσει προσωπικότητα με τόσο:
-έντονη
-και ειλικρινή διάθεση αυτοκριτικής,
με βαθιά και γνήσια διάθεση αυτοαναθεώρησης.
Φίλες και φίλοι,
λένε ότι ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, ιδίως ενός συγγραφέα, είναι να διαβάσεις τα γραπτά του διότι είναι κυριολεκτικά αυτό που γράφει.
Στην προκειμένη περίπτωση ο φίλος Βασίλης γράφει από ψυχής, χωρίς να επιδιώκει να παραστήσει τον πλάστη της γλώσσας.
Τιμά, σέβεται και αγαπά το γράψιμο. Τι διαφορετικό να περιμένει άλλωστε κανείς από έναν άνθρωπο που έχει πάντα δίπλα του μολύβι και χαρτί...
Πάνω από όλα, όμως, είναι έντιμος με τον αναγνώστη του.
Γράφει αφήνοντας ξεκάθαρο αποτύπωμα στις συνειδήσεις μας.
Παράλληλα δημιουργεί:
-ερωτηματικά,
-προβληματισμούς
-και δίνει μηνύματα.
Δεν γράφει για να.. γράψει. Δεν το κάνει μηχανικά...
Πως θα μπορούσε να το κάνει, άλλωστε, ένας άνθρωπος που έχει τιμηθεί με κρατικό βραβείο χρονικού-μαρτυρίας για το βιβλίο του «Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922»;
Αντίθετα αναγνωρίζει ότι η συγγραφή και η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι πάθος και αγωνία.
Και όλα αυτά από έναν χαρισματικό άνθρωπο που αν και δεν του αρέσει να λέει πολλά, ζει σε μια κοινωνία που αρέσκεται να μιλά διαρκώς και όχι να διαβάζει.
Σε αυτήν την αντιπνευματική εποχή και σε έναν κόσμο που χάνει όλο και περισσότερο τις αξίες του, το βιβλίο «Η Ελλάδα φλέγεται» είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο.
Ένα ιστορικό ρεπορτάζ,
μια ιστορική έρευνα,
που συνδυάζει ιστορία και μικροϊστορία.
Στις περίπου 750 σελίδες του φτάνει στην ουσία της ιστορίας και την ανυψώνει στο διαπαιδαγωγικό βάθρο της.
Έχοντας ως πηγή το:
-πλούσιο,
-σπάνιο
-και πολύτιμο αρχείο του,
για το οποίο δηλώνει -και έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει- υπερήφανος, παρουσιάζει στο αναγνωστικό κοινό μια λογοτεχνική περιγραφή συναισθημάτων και λεπτομερειών.
Βλέπετε, εστιάζει με μαεστρία στις «μικρές» και για άλλους «ασήμαντες» λεπτομέρειες της ιστορίας, προσθέτοντας πολύτιμες καινούργιες πτυχές στην πρωτότυπη έρευνα.
Δεδομένου ότι το βιβλίο καταπιάνεται και με τη δύσκολη περίοδο του εμφυλίου είμαι σίγουρος ότι πολλοί από εσάς αναρωτιέστε πως γίνεται ένας «συντηρητικός» πολιτικός όπως εγώ, αποφεύγω όπως βλέπετε να χρησιμοποιήσω τη λέξη «δεξιός», να διαβάζει την ιστορία μέσα από την οπτική ενός συγγραφέα Αριστερών καταβολών...
Σας απαντώ ότι ουδέποτε επέτρεψα στον εαυτό μου να βλέπει και να αξιολογεί:
-πράγματα
-και καταστάσεις
φορώντας κομματικές παρωπίδες.
Θέλω να είμαι ρεαλιστής και να αναλύω τα δεδομένα ως ουδέτερος παρατηρητής και όχι από την επιθυμητή σκοπιά.
Θεωρώ ότι ο Βασίλης Τζανακάρης με τον εξαιρετικό τρόπο γραφής του καταφέρνει μαεστρικά να ισορροπεί και να είναι αντικειμενικός.
Προφανώς υπάρχουν στο βιβλίο σημεία με τα οποία συμφωνώ και άλλα με τα οποία διαφωνώ.
Θυμίζω ωστόσο ότι και οι δυο καταγόμαστε από τις Σέρρες, όπως και ο Εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής ο οποίος δίδαξε ήθος και αποκατέστησε τα βαθιά διχαστικά τραύματα στο σώμα της Ελλάδας.
Στη ζωή τα παθήματα πρέπει να γίνονται μαθήματα, όχι άλλοθι.
Και το κακό με τα μαθήματα της ιστορίας είναι πως όταν κάποιος τα χάνει δεν μένει απλά μετεξεταστέος, αλλά παρασύρεται σε ένα σπιράλ διχασμού.
Άλλωστε η διχόνοια υπήρξε ανέκαθεν η κακή μοίρα της Ελλάδας.
Οι συνέπειές της υπήρξαν ολέθριες για την πορεία του Έθνους μας τον 20 αιώνα:
-Μικρασιατική καταστροφή το 1922,
-η ισοπέδωση της χώρας κατά τη δεκαετία του 1940,
-η δικτατορία του 1967-1974,
ακόμα και η τραγωδία της Κύπρου είναι αποτέλεσμα του εθνικού διχασμού.
Αδελφός εναντίον αδελφού!
Δεν μιλώ για «αριστερούς» και «δεξιούς», αλλά για Έλληνα εναντίον Έλληνα.
Οι ιστορικές ευθύνες έχουν αποδοθεί:
-είτε από τη μια πλευρά,
-είτε από την άλλην.
Ωστόσο με ανησυχεί έντονα το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα η κοινωνία μας στενάζει από αυτό το παράλογο εθνικό σαράκι.
Για κάθε εθνική τραγωδία που βιώσαμε ως Έθνος, η ευθύνη είναι συλλογική. Δεν ευθύνονται οι «απέναντι», αλλά εμείς που επιτρέψαμε στους εαυτούς μας να λησμονήσουμε το νόημα της εθνικής ομοψυχίας.
Αντί να κρατήσουμε ως οδηγό τα λαμπρά επιτεύγματα που πετύχαμε ενωμένοι ως Έλληνες, εξακολουθούμε να δίνουμε χώρο και φωνή σε εκείνους που επιμένουν να κρατούν αναμμένη τη φλόγα του διχασμού, γιατί γνωρίζουν ότι μόλις αυτή σβήσει θα πάψουν να έχουν λόγο ύπαρξης.
Μη συγχέουμε τον υγιή πατριωτισμό με την πατριδοκαπηλία.
Όπως δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι ο εμφύλιος δεν έχει κανέναν νικητή! Έχει έναν ηττημένο, την πατρίδα!
Χαμένος χρόνος για ρεβάνς δεν υπάρχει και αυτό οφείλουμε να το αντιληφθούμε και να το συνειδητοποιήσουμε όλοι.
Για αυτόν το λόγο επέτρεψέ μου, φίλε Βασίλη, να εστιάσω σε τέσσερα συγκεκριμένα σημεία του βιβλίου που υπηρετούν την παραπάνω αναφορά μου.
Στη σελίδα 69 ξεχωρίζω τη συγκινητική και λεπτομερή περιγραφή του ηρωισμού του Δημήτριου Ίτσιου.
Ενός λοχία από τα Άνω Πορόια Σερρών, του τελευταίου υπερασπιστή ενός ηρωικού πολυβολείου, ο οποίος υπέγραψε με το αίμα του την ιστορία αρνούμενος να παραδοθεί στους ναζιστές του Χίτλερ.
Η συγκεκριμένη ιστορία με ταξίδεψε στο οχυρό του Ρούπελ, εκεί που λύγισαν όλες οι εχθρικές επιθέσεις και εντός του οποίου πολέμησαν για την ελευθερία της πατρίδας:
-τόσο ο πατέρας μου,
-όσο και ο αδελφός του.
Στη σελίδα 181 κρατώ την αναφορά σου στο ολοκαύτωμα του Δοξάτου Δράμας. Τη μοναδική πόλη στην Ελλάδα που γνώρισε τρεις φορές το ολοκαύτωμα σε διάστημα 30 χρόνων, από τον ίδιο εισβολέα, τους Βούλγαρους. Η πρώτη το 1913, η δεύτερη το 1917 και η τρίτη το 1941.
Στη σελίδα 203 διάβασα αρκετές φορές για το ολοκαύτωμα των Κερδυλίων στις 17 Οκτωβρίου του 1941. Μάλιστα το δικό σου περιοδικό, το «ΓΙΑΤΙ», ήταν το πρώτο που έκανε γνωστό στο πανελλήνιο την εκτέλεση των κατοίκων στα Άνω και Κάτω Κερδύλια, δημοσιεύοντας όλα τα ονόματα των εκτελεσθέντων.
Οι τόποι του μαρτυρίου και της θυσίας βοούν, στέλνοντας το μήνυμα της ενότητας και της αγάπης για την πατρίδα και την ελευθερία.
Τέλος στη σελίδα 378 δεν μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από τη φωτογραφία που δημοσιεύεις από το «φούρνο του Γκουραμάνη» στο Χορτιάτη Θεσσαλονίκης.
Εκεί, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944, 149 κάτοικοι του χωριού έγιναν μάρτυρες ελευθερίας όταν:
-στοιβάχτηκαν
-και κάηκαν,
πέφτοντας θύματα της ναζιστικής βίας, ως αντίποινα για την έντονη αντιστασιακή δράση που αναπτύχθηκε στην περιοχή.
Φίλες και φίλοι,
εστιάζω στις τέσσερις περιγραφές του Βασίλη Τζανακάρη γιατί βιώνοντας ως Έθνος μια πολύμορφη κρίση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επόμενες γενιές να διατηρήσουμε ακέραιη την ιστορική μας μνήμη και να τιμούμε τους ήρωες που πρόταξαν τα στήθη τους απέναντι σε όσους επιβουλεύτηκαν την ελευθερία μας.
Οι λαοί οφείλουν να συγχωρούν. Ωστόσο τα εγκλήματα πολέμου δεν πρέπει:
-να λησμονιούνται,
-ούτε να παραγράφονται.
Ενδεχομένως να ξέφυγα από το περιεχόμενο του βιβλίου, παρόλα αυτά ομολογώ ότι διαβάζοντάς το μου γεννήθηκε ένα όνειρο: Οι επόμενες γενιές των Ελλήνων να μην δουν την Ελλάδα να φλέγεται.
Δεν τους αξίζει, όπως δεν αρμόζει ούτε στην πατρίδα μας!
Φίλε Βασίλη Τζανακάρη,
κλείνοντας, σου εύχομαι να είσαι πάντα δημιουργικός.
Σε ευχαριστώ για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση να βρίσκομαι απόψε δίπλα σου.
Όλοι εμείς που:
-σε αγαπάμε
-και σε εκτιμούμε
δεν σε παρακολουθούμε απλώς, ούτε αρκούμαστε να σε διαβάζουμε.
Σε καμαρώνουμε!
Σας ευχαριστώ.
