Αξιότιμη κυρία Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης,
υψηλοί προσκεκλημένοι,
κυρίες και κύριοι.
Η έκθεση την οποία έχω τη χαρά και την τιμή να εγκαινιάζω σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, επιχειρεί να ενώσει το ύψιστο δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, τη Φιλοσοφία, με τον Διαφωτισμό και την ελληνική εκδοχή του, που αποτελεί ένα σπουδαίο πνευματικό και φιλοσοφικό ευρωπαϊκό κίνημα.
Παράλληλα προβάλει μηνύματα τα οποία συνδέονται με τη σύγχρονη εποχή που βιώνουμε, κατά την οποία όλοι μας αναζητούμε πνευματικά και ηθικά στηρίγματα προκειμένου να σταθούμε όρθιοι παρά τις δυσκολίες.
Το κίνημα του διαφωτισμού, φίλες και φίλοι, μπορεί να γεννήθηκε στον άξονα Παρίσι-Λονδίνο-Άμστερνταμ, ωστόσο γρήγορα εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη.
Η γρήγορη διάδοσή του είχε ως αποτέλεσμα οι Έλληνες διανοούμενοι να ευαισθητοποιηθούν από τις νέες ιδέες, τις οποίες φρόντισαν να συνδέσουν άρρηκτα με τη μοίρα του γένους μας.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η έναρξη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού τοποθετείται στις αρχές του 18ου αιώνα και βάσει μελετών, επεκτείνεται μέχρι τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης το 1821.
Χαρακτηρίζεται από δυο συνιστώσες:
-Την αρχαία Ελληνική
-και τον Χριστιανισμό, ενώ επιφανέστεροι εκπρόσωποί του θεωρούνται:
-οι Αλέξανδρος και Νικόλαος Μαυροκορδάτος,
-ο Ευγένιος Βούλγαρης,
-ο Δημήτριος Καταρτζής,
-ο Ρήγας Φερραίος
-και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Για κάποιους ο όρος νεοελληνικός διαφωτισμός δεν είναι δόκιμος καθώς, όπως υποστηρίζουν, οφείλουμε να μιλάμε για «ελληνική απογείωση», λόγω της δυναμικής εξέλιξης που κατέγραψε ο ελληνισμός από την αρχαιότητα έως τις αρχές του 19ου αιώνα.
Είναι οι ίδιοι που υποστηρίζουν ότι -επί της ουσίας- ο διαφωτισμός γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα, ταξίδεψε στην Ευρώπη και επέστρεψε στην πατρίδα μας, ως νεοελληνικός διαφωτισμός.
Αν θέλαμε να απαντήσουμε στο ερώτημα τι είναι διαφωτισμός, συμπερασματικά θα τον περιγράφαμε ως απτή απόδειξη και έκφρασή της πνευματικής δύναμης του ανθρώπου να προσαρμόζεται στο νέο κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, που ο ίδιος δημιουργεί.
Ο διαφωτισμός, δηλαδή, είναι:
-η δυναμική πορεία του ανθρώπου από τη δουλεία στην ελευθερία,
-από την άγνοια στη γνώση,
-η λύτρωση του ανθρώπινου πνεύματος από τις προλήψεις και η επικράτηση της πνευματικής ελευθερίας.
Σήμερα που όλοι μας αναζητούμε πνευματικά και ηθικά στηρίγματα, καθίσταται επιτακτική ανάγκη ύπαρξης ενός νέου σύγχρονου ελληνικού διαφωτισμού.
Ενός διαφωτισμού ο οποίος θα αποτινάξει από τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία τη δουλεία της:
-διαφθοράς,
-των πελατειακών σχέσεων,
-του καιροσκοπισμού,
-της υποβάθμισης αρχών και αξιών,
-της αποστασιοποίησης από την παράδοση και την ορθόδοξη πίστη μας.
Με λίγα λόγια, φίλες και φίλοι, χρειαζόμαστε ένα νέο ξεκίνημα.
Ένα φως αυτογνωσίας και αυτοσυνειδησίας που θα μας απαλλάξει από τα βαρίδια του παρελθόντος και θα φωτίσει τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο αύριο.
Τότε ήταν ο Ρήγας Φερραίος και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Δυο ηγετικές μορφές του ελληνισμού, δυο παθιασμένοι Έλληνες, που συνέβαλαν τα μέγιστα στην πνευματική αφύπνιση του γένους.
Σήμερα είμαστε αποφασισμένοι να υπερβούμε τους εαυτούς μας και να προχωρήσουμε σε τομές και ανατροπές που θα μας βοηθήσουν να πετύχουμε.
Όπως είπε άλλωστε και ο αείμνηστος Εθνάρχης, Κωνσταντίνος Καραμανλής, «η Ελλάδα μπορεί να αλλάξει τη μορφή της και οι Έλληνες τη μοίρα τους».
Σας ευχαριστώ.
